سنگ صفرا

سنگ صفرا یک عارضه شایع درانسان است. در تعداد قابل توجهی از این افراد، سنگ صفرا منجر به بروز درد یا شکایتی نمی شود، بطوری که فقط 20% بیماران با سنگ بدون علامت( silent stone)، درطول زندگی دچار درد یا عوارض جدی ناشی از سنگ می شوند و80% آنها بدون علامت می مانند.

تشکیل سنگ: صفرا مایعی سبز رنگ است که توسط سلولهای کبدی ترشح می شود و از طریق مجاری ریز به مجاری صفراوی بزرگ تر هدایت شده، به مجرای کبدی و سپس کلدوک(مجرای صفراوی مشترک) و دوادهه می رسد. کیسه صفرا که توسط مجرای مخصوص خود به مجرای کبدی و کلدوک متصل است، نقش ذخیره و تغلیظ صفرا در فواصل غذاها به منظور تخلیه پس از خوردن غذا را بر عهده دارد. صفرا در کیسه صفرا تا 10 برابر غلیظ می شود که این امرتاثیر زیادی درتشکیل سنگ دارد. صفرا در هضم و جذب چربی ها و همچنین ویتامینهای محلول در چربی نقش مهمی دارد و دردفع کلسترول اضافی از خون نیز مهم است.

سنگ صفرا علاوه برکلسترول و بیلیروبین حاوی مقادیر جزئی املاح کلسیم و پروتئین می باشد وبرحسب میزان کلسترول موجود درآن به سنگ کلسترولی (بیش از 50% کلسترول) و سنگهای رنگدانه ای (کمتر ار 20% کلسترول) و یا مخلوط که بین آن دو قرار میگیرد تقسیم می شوند. هرچند سرعت رشد سنگ بسته به شرایط و نوع سنگ متفاوت است ولی رشد متوسط سالیانه 2 میلیمتر برای آن ذکر شده است.

لجن صفراوی: عبارت است ازصفرای حاوی موکوس غلیظ و کریستالهای کلسترول، که نشان دهنده شروع تشکیل سنگ است ومی تواند موقتی ودراثر عوامل زودگذر باشد یا نقطه شروع تشکیل سنگ و مشکلی دنباله دار باشد و گاهی هم عوارض سنگ شامل کلانژیت(عفونت مجاری صفراوی) و کله سیستیت(التهاب کیسه صفرا)و پانکراتیت را ایجاد کند.

علائم بالینی سنگ صفرا: همانطور که گفته شد درصد زیادی از سنگها بدون علامت هستند. دربعضی از بیماران بعلت گیرکردن موقتی سنگ در گردن کیسه صفرا و انسداد موقتی دهانه آن، درد ایجاد می شود که فرم تیپیک آن که کولیک صفراوی نامیده می شود بصورت دردی نسبتا شدید با شروع ناگهانی بعد خوردن غذای سنگین یا چرب شروع می شود که در مدت نیم ساعت بر شدت آن اضافه می شود و بطورمعمول بین 5 /0 تا 5 ساعت طول میکشد سپس تسکین می یابد و در فواصل درد بیمار هیچ مشکلی ندارد. محل درد در زیرلبه دنده ای راست یا بالای ناف است که به لبه تحتانی کتف تیرمیکشد. تهوع و استفراغ نیزممکن است همراه درد باشد. دردهای غیر تیپیک هم ممکن است درپایین شکم، پشت جناغ، طرف چپ شکم یا پشت احساس شود. در بعضی بیماران علایم غیر تیپیک بصورت نفخ ، سوء هاضه و ترش کردن احساس می شوند.

درد کولیک صفراوی غیر کمپلیکه خود بخود بهبود می یابد و درمعاینه ممکن است حساسیت خفیفی زیر لبه دنده ای راست حس شود ولی تب یا یافته دیگری ندارد.با هر وعده غذا ممکن است تکرار شود یا همراه با عوارض شدید سنگ صفرا گردد.